Фония эътиқотида жаннат ҳам, дўзах ҳам фоний бўлиб, боқий қолмайди. «Жаннат боқий қолади» дейиш дуруст эмас. Фақат Аллоҳ таологина боқийдир. Фония эътиқодидаги баъзиларнинг фикрича, жаннат ва дўзах ҳали яратилмаган. Улар қиёмат куни яратилади.
Аҳли Сунна вал-Жамоанинг наздида, жаннат ва дўзах абадул абад боқий қоладиган макондир. «У жойда кўнгиллар тилайдиган ва кўзлар лаззатланадиган (барча) нарса бордир. Сизлар у жойда (жаннатда) мангу қолурсиз» (Зухруф, 71), «(Улар) туганмас ва ман этилмасдир» (Воқеа, 33), «Унда абадий қоладилар», (Нисо, 57) оятларига асосан унда яратилган роҳат-фароғат ў аҳли учун чексиз, у вайрон ҳам бўлмаййди, ёъқ бўлиб ҳам кетмайди.
Фония эътиқодига зид равишда, жаннат ҳамда дўзах- махлуқ, яъни яратилганлиги қуйидаги ҳадиси шарифдан аён бўлади. Пайғамбаримиз (с.а.в.) айтадилар: «Аллоҳ таоло Жаброил(а.с.)ни чақириб, жаннатга юборди: «Жаннатга қара, у ерда жаннат аҳли учун тайёрлаб қўйилган нарсаларни кўр!»,-деди. Жаброил (а.с.) Аллоҳнинг ҳузурига қайтиб: «Сенинг иззатнинг билан қасам ичаманки, унинг, унинг барча ёмон ишларини ташлаб, унга кирмагунча эшитмайди. Эшитсаган тақдирда барча барча ёмон ишларини ташлаб, унга киришга ҳаракат қилади»,-деди. Шунда Аллоҳ таоло унга: «Яна бир марта қайтиб бор ва яна назар сол!»,-деди . Жаброил (а.с.) Аллоҳ ҳузурига иккинчи марта қайтгач: «Сенинг иззатинг билан қасам кейин, Аллоҳ таоло Жаброил (а.с.)ни дўзахга юбориб: «Дўзахга тушиб, унга боқ. Унинг аҳли учун тайёрлаб қўйган нарсаларимга қара!»,-деди. Жаброил (а.с) Аллоҳнинг ҳузурига қайтиб: «Сенинг Азизлигинг билан қасам ичаманки, албатта, унга ҳамманинг киришидан қўрқдим!»,-деди».
Ислом динида, ақидамиз ва эътиқодимизни тўғри ёълга сола олмас эканмиз-бу ёълда кўп тойилишимиз эҳтимолдан ҳоли эмас. Саҳобалар: «Эй Аллоҳнинг расули нажот топувчилар кимлар?»-деб сўраганларида: «Бугунги кунда мен билан саҳобаларим тутган ёълдагилардир»-деб жавоб бердилар (Имом Термизий ривояти). Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо (с.а.в.) уларга шундай марҳамат қилганлар. Яна шуни айтиш ўринлики –«Жаннатга борадиган битта фирқа қайси?»-ё Росуллулоҳ-деб саҳобалар сўраганида — Ул зот: «Мен билан саҳобаларим тутган ёълдагиси»- деб жавоб берган. Биз шундай ёълда эканлигизга шукурлар айтиб, Аллоҳ таоло ва Унинг Росулига имон келтирмоғимиз даркор.
Манбалар асосида «Кўкалдош» ўрта махсус ислом билим юрти
1-курс талабаси Аҳмадисаев Муродуллоҳ тайёрлади
