Аллоҳ таоло холис ният суратида мусулмонларга бир «кимёвий формула» ато қилди. Бу формула ёрдамида бирозгина ҳафсала қилса тупроқни ҳам олтинга айлантира олади. Ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладилар: «Амаллар комиллигининг мадори ниятга боғлиқдир!»
Баъзи инсонлар бу ҳадис маъносини «Тўғри ният сабаб ёмон ишлар ҳам яхшига айланиб кетади ва гуноҳ ҳам савоб бўлиб кетади», деб тушуниб олишган. Бу тушунча хатодир. Чунончи, гуноҳ ҳар ҳолатда ҳам гуноҳ бўлаверади. Қанча яхши ният билан қилинса ҳам жоиз бўла олмайди. Масалан, бирор киши кимнингдир уйига ўғриликка тушса ва нияти ўғирлаган молини садақа қилиш бўлса, ўғрилик гуноҳи кечирилмайди.
Юқоридаги ҳадиснинг маъноси қуйидагича:
- Бирор бир амалга то холис ният билан бажарилмагунча савоб берилмайди. Масалан, намозга қачонки Аллоҳни розилигини истаб адо этилса савоб бўлади. Агар риё қилиш мақсадида бўлса, савоби кетиб қолади ва акси ўлароқ гуноҳ ҳам ёзилади.
- (Биз баён қилмоқчи бўлган маъно ҳам шу)ки, бир қанча ишлар мубоҳ ё жоиз бўлиб уларга на савоб ва на азоб битилади. Лекин агар шундай жоиз амалларни холис ният билан бажарилса, у ибодатга айланади ва унга савоб берилади. Масалан, овқатланиш мубоҳ амаллардан ҳисобланади. Аммо бир таомни жисмимда қувват ҳосил бўлиб Аллоҳ таоло ибодатига сарфлайман, деган ниятда ёки Аллоҳ менга нафсимнинг мендаги ҳаққини ҳам юклаган шу сабаб таом еяпман, деган мақсадда ейилса бу ҳолда шу таомланиш ҳам савоб ва ажр олишга сабаб бўлади. Ва ёхуд овқат еб роҳат ва лаззат ҳосил қилиб, Аллоҳ таъолога чин дилдан шукр қиламан, деган ниятда таом еса ҳам шу қилган ниятлари сабаб оддий таом ейишдан ҳам савоб ҳосил бўлаверади.
Хуллас, бирор бир мубоҳ иш йўқки холис ният сабаб ибодат ва савобга айланмаса…
Абдуллоҳ Охунд таржимаси
