“Омин”ни махфий айтишнинг фиқҳий асослари

Ҳанафий мазҳабида намозда фотиҳа сурасидан сўнг “Омин”ни махфий айтмоқ намознинг суннатларидан биридир. “Омин”ни махфий айтмоқ суннат эканлиги ҳанафий мазҳабининг барча китобларида қайд қилинган. Жумладан Бурҳониддин Абул Ҳасан Али ибн Абу Бакр Марғилоний раҳматуллоҳ алайҳ “Ҳидоя” китобининг “Намознинг сифати” бобида қуйдаги матнни келтирадилар: وَ اذا قَالَ الامامُ: ولا َالضالِّين: قال: آمين، ويقولُها المؤتمُّ ويُخْفونَها Яъни: “Ва
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН

Мазҳаблар

Мазҳаблар Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам вақтларида бўлмаган, деган эътироз ҳам шунга ўхшайди. Бу гапни ақида, ибодат бобида айтса бўлади. Аммо услуб, тушуниш, баён қилиш бобида тўғри келмайди[1]. У вақтда Қуръони Карим китоб шаклида бўлмаган, барча Куръонларни куйдирайлик, дейилмайди-ку Шунингдек, тафсир, ҳадис каби илмлар, уларга тегишли китоблар ва яна кўп нарсалар илгари бўлмаган. Мазҳабдаги ихтилофларга келсак,
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН

Фиқх аҳллари

Фиқҳ илми камолга етиб, алоҳида илм сифатида танилганида арабларда фиқх икки қисмга булинди: Бири аҳли рай (фикр эгалари) ва аҳли қиёс булиб, асосан, Ироқ  уламоларининг йўли эди[1]. Иккинчиси, аҳли ҳадис бўлиб бу – Ҳижоз уламоларининг йўли эди. Ироқ уламоларининг пешвоси Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ ва унинг  асҳоблари эдилар. Ҳижоз уламоларининг пешвоси эса Молик ибн  Анас 
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН

Ҳанафий фиқҳи манбаларининг вужудга келиши

Ҳанафий мазҳабининг мўътабар китобларининг юзага келиши тобеинлар давридан бошланади. Тобеинлар саҳобаларни кўрган кишилардир. Улар диний илмларни, фиқҳий ҳукмларни, ҳукм чикариш қоидаларини бевосита саҳобаи киромлардан олишган эди[1]. Мутааххир уламолар тобеинларни уч табақага булганлар: Кубро  (Катта)  Вусто (Ўрта) Суғро (Кичик)[2]. Саҳобалардан купроқ ривоят олган Саид ибн Мусаййиб, Урва ибн Зубайр, Алқама ибн Қайс раҳматуллоҳи алайҳлар биринчи табақага
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН

Ҳанафий фиқҳининг тарқалиши

Имом Абу Ҳанифа асос солган Ҳанафий мазҳаби Куфа шаҳри — Ироқ диёри марказида юзага келиб, оз муддат ичида ислом дунёсининг кўп мамлакатларида тарқалиб ривожланди ва мусулмонларнинг катта қисмини ўзига жалб этиб, ахли сунна вал жамоанинг энг катта ва кенг ёйилган мазҳабига айланди. “Ислом: йўналишлар, мазҳаблар, оқимлар» китоби муаллифи берган маълумотларга кўра: “Бугунги кунда дунёдаги тахминан
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН

Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг қозиюл қузот ва қози шогирдлари

Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг шогирдлари ичида ўн тўрт нафари “қози ал-қузот” ва оддий қозилар бўлганлар. Ҳанафий мазҳабининг ривожланиши, исломий мамлакатларга тарқалишида мана шу қозиларнинг ҳиссаси катта бўлгани шубҳасиз. Улар қуйидагилардир: Абу Юсуф Яъқуб ибн Иброҳим ал-Ансорий (731-798). Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг бош шогирди. У 166/782 йилдан бошлаб Бағдодда ўн олти йил бош қози бўлиб турган.
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН

Ҳасан ибн Зиёднинг ҳаёти ва илмий мероси

Ҳанафий фиқҳ мактаби вакили, Имом Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ тарбиялаган мужтаҳидлардан бири Ҳасан ибн Зиёддир. У кишининг кунялари Абу Али эди[1]. Марварид сотиш билан шуғулланганлари учун мужтаҳид олим “Луълуъий” нисбаси билан  ҳам машҳур саналади. Милодий 734 йилда (ҳижрий 116 йил) Куфа шаҳрида туғилиб, 819 милодий санада (ҳижрий 204 йил) вафот этди[2]. Кичкиналигидан илм олишга
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН

РАВОТИБ СУННАТ НАМОЗЛАРИ (ШОМ ВА ХУФТОН НАМОЗИНИНГ РАВОТИБ СУННАТИ)

Шом намозининг равотиб суннати Шом намозининг уч ракъат фарзидан кейин икки ракъат намоз ўқиш таъкидланган суннатдир. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِىَ اللَّهُ عَنْه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ «مَنْ صَلَّى بَعْدَ الْمَغْرِبِ سِتَّ رَكَعَاتٍ، لَمْ يَتَكَلَّمْ بَيْنَهُنَّ بِسُوءٍ، عُدِلَتْ لَهُ بِعِبَادَةِ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ سَنَةٍ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН

Равотиб суннат намозлари (Пешин ва Аср намози равотиб суннатлари)

Пешин намозининг фарзидан олдин тўрт ракъат ва фарзидан сўнг икки ракъат суннат намозлари ўқилади. عَن علي رَضِىَ اللَّهُ عَنْه قال: «كان النبيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي قَبْلَ الظُّهْرِ أرْبَعاً، وَبَعْدَهَا رَكْعَتَيْنِ». رَوَاهُ الترمذي. Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам пешин намозидан олдин тўрт ракъат, кейин икки ракъат намоз ўқирдилар (Имом Термизий
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН

Равотиб суннат намозлари (Бомдод намозининг равотиб суннати)

Фарз намозларини адо қилиш вақтида фарзнинг олдидан ёки ортидан фарз намозлар билан бирга ўқиладиган намозларни “Равотиб суннат намозлари” дейилади. Равотиб суннат намозларининг вақти ҳар бир фарз намознинг вақти билан қайдланади. Равотиб намозларнинг баъзиси таъкидланган суннат, баъзиси эса таъкидланмаган суннатдир. Таъкидланган суннат қуйидаги ҳадиси шарифда баён қилинади: عَنْ عَائِشَةَ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ
БАТАФСИЛ
ҚЎШИМЧА ИЗОҲ БИЛДИРИЛМАГАН