بسم الله الرحمن الرحيم

Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи ила
نَحمدُهُ وَ نُصَلِّى عَلى رسولِهِ الكَرِيمِ اَمَّا بَعدُ

Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳга ҳамд айтамиз ва У зотнинг улуғ Расулига салавоту саломлар йўллаймиз. Ҳамд ва санодан сўнгра:

خَلَقَ اللهُ تَعَالَى الخَلْقَ سَلِيمًا مِنَ الكُفْرِ وَ الاِيمَانِ ، ثُمَّ خَاطَبَهُمْ وَ أمَرَهُمْ وَ نَهَاهُمْ فَكَفَرَ مَنْ كَفَرَ بِفِعْلِهِ وَ إِنْكَارِه وَ جُحُودِهِ الحَقَّ بِخِذْلاَنِ اللهِ تَعَالَى إِيَّاهُ وَ آمَنَ مَنْ آمَنَ بِفِعْلِهِوَ إقْرَارِهِ وَ تَصْدِيقِهِ بِتَوْفِيقِ اللهِ تَعَالَى إِيَّاهُ وَ نُصْرَتِهِ لَهُ

Аллоҳ таоло халқни куфр ва иймондан саломат қилиб яратган. Сўнгра уларга хитоб қилган, буюрган ва қайтарган. Шундан сўнг, ким кофир бўлса, ўзининг феъли, инкори ва ҳақни рад этиши биланкофир бўлади. Унга Аллоҳ таоло ёрдамсиз қолдириши (ўз ҳолатига ташлаб қўйиши) бўлади. Шунингдек, ким иймон келтирган бўлса, ўзининг феъли, иқрори ва тасдиқи билан иймон келтиради. УнгаАллоҳ таолонинг тавфиқи ва ёрдами бўлади.

أَخْرَجَ ذُرِّيَّةَ آدَمَ مِنْ صُلْبِهِ عَلَى صُوَرِ الذَّرِّ فَجَعَلَهُمْ عُقَلاَءَ فَخَاطَبَهُمْ وَ أمَرَهُمْ بِالإِيمَانِ وَ نَهَاهُمْ عَنِ الكُفْرِ فَأقَرُّوا لَهُ بِالرُّبُوبِيَّةِ ، فَكَانَ ذَلِكَ مِنْهُمْ إِيْمَانًا فَهُمْ يُولَدُونَ عَلَى تِلْكَ الفِطْرَةِ ، وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَقَدْ بَدَّلَ وَ غَيَّرَ ، وَ مَنْ آمَنَ وَ صَدَّقَ فَقَدْ ثَبَتَ عَلَيْهِ وَ دَاوَمَ

 (Аллоҳ таоло) Одам алайҳиссаломнинг зурриётларини унинг сулбидан кичкина чумоли суратида чиқарди. Ҳамда уларга ақл берди, сўнг уларга хитоб қилди, уларни иймонга буюрди ва куфрдан қайтарди. Бас, улар Унинг рубубиятига (Робблигига) иқрор бўлдилар. Ўша (иқрор) улардан бўлган иймондир. Улар ўша фитратда (табиий хилқатда) туғиладилар. Ўшандан кейин ким кофир бўлса, дарҳақиқат алмаштирибди ва ўзгартирибди. Ким иймон келтирган ва тасдиқлаган бўлса, дарҳақиқат унда собит қолибди ва бардавом бўлибди.

وَ لَمْ يُجْبِرْ أحَدًا مِنْ خَلْقِهِ عَلَى الكُفْرِ وَ لاَ عَلَى الاِيْمَانِ وَ لاَ خَلَقَهُمْ مُؤْمِنًا وَ لاَ كَافِرًا ، وَ لَكِنْ خَلَقَهُمْ أشْخَاصًا وَ الاِيْمَانُ وَ الكُفْرُ فِعْلُ العِبَادِ وَ يَعْلَمُ اللهُ تَعَالَى مَنْ يَكْفُرُ فِي حَالِ كُفْرِهِ كَافِرًا فَإذَا آمَنَ بَعْدَ ذَلِكَ عَلِمَهُ مُؤْمِنًا فِي حَالِ إِيْمَانِهِ وَ أحَبَّهُ مِنْ غَيْرِ أنْ يَتَغَيَّرَ عِلْمُهُ وَ صِفَتُهُ

Аллоҳ таоло махлуқларидан бирортани куфрга ҳам, иймонга ҳам мажбурламаган. Ва уларни мўмин ҳам, кофир ҳам қилиб яратмаган. Лекин уларни шахслар қилиб яратган. Иймон ва куфр бандаларнинг феълидир. Аллоҳ таоло ким куфр келтирадиган бандани кофирлик ҳолатида кофир деб билади. Қачон ўшандан кейин иймон келтирса, иймон келтирган ҳолатида мўмин деб билади ва уни яхши кўради.Аллоҳнинг илми ва сифати ўзгармайди.

وَ جَمِيعُ أفْعَالِ العِبَادِ مِنَ الحَرَكَةِ وَ السُّكُونِ كَسْبُهُمْ عَلَى الحَقِيقَةِ وَ اللهُ تَعَالَى خَالِقُهَا وَهِيَ كُلُّهَا بِمَشِيئَتِهِ وَ عِلْمِه وَ قَضَائِهِ وَ قَدَرِهِ وَ الطَّاعَاتُ كُلُّهَا مَا كَانَتْ وَاجِبَةً بِأمْرِ اللهِ تَعَالَى وَ بِمَحَبَّتِهِ وَ بِرِضَائِهِ وَ عِلْمِهِ وَ مَشِيئَتِهِ وَقَضَائِهِ وَ تَقْدِيرِهِ وَ المَعَاصِي كُلُّهَا بِعِلْمِهِ وَ قَضَائِهِ وَ تَقْدِيرِهِ وَ مَشِيئَتِهِ لاَ بِمَحَبَّتِهِ وَ لاَ بِرِضَائِهِ وَ لاَ بِأمْرِهِ

Бандаларнинг ҳаракат ва сукунатдан бўлган барча феъллари ҳақиқатда уларнинг касбидир. Аллоҳ таоло ўша барча феълларнинг Яратувчисидир. Ўша феълларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг хоҳиши, илми, қазоси ва қадари биландир. Вожиб бўлган тоатнинг барчаси Аллоҳ таолонинг амри, яхши кўриши, ризоси, илми, хоҳиши, қазоси ва тақдири биландир. Маъсиятларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг илми, қазоси, тақдири ва хоҳиши биландир. Лекин яхши кўриши, ризоси ва амри билан эмасдир.

وَ الأنْبِيَاءُ عَلَيهِمُ الصَّلاَةُ وَ السَّلاَمُ كُلُّهُمْ مُنَزَّهُونَ عَنِ الصَّغَائِرِ وَ الكَبَائِرِ وَالكُفْرِ وَ القَبَائِحِ وَ قَدْ كَانَتْ مِنهُمْ زَلاَّتٌ وَ خَطِيَئاتٌ، وَ مُحَمَّدُ عَلَيْهِ الصَلاَةُ وَالسَّلاَمُ حَبِيبُهُ وَ عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ نَبِيُّهُ وَ صَفِيُّهُ وَ نَقِيُّهُ وَ لَمْ يَعْبُدِ الصَّنَمَ وَ لَمْ يُشْرِكْ بِاللهِ تَعَالَى طَرْفَةَ عَيْنٍ قَطُّ وَ لَمْ يَرْتَكِبْ صَغِيْرَةً وَ لاَ كَبِيْرَةً قَطُّ

Пайғамбарларнинг (уларга салавоту саломлар бўлсин) барчалари кичик ва катта гуноҳлардан, куфрдан ҳамда қабиҳликлардан покдирлар. Бироқ уларнинг баъзиларидан янглишиш ва хатога йўл қўйиш содир бўлган. Муҳаммад алайҳис солату васаллам  Аллоҳ таолонинг ҳабиби, бандаси, расули, набийси, танлаб олгани ва ихтиёр қилганидир. У зот бутга ибодат қилмаганлар, Аллоҳ таолога кўз юмиб очгунчалик вақт ҳам асло ширк келтирмаганлар, киччик ва катта гуноҳларни асло қилмаганлар.

وَ أفْضَلُ النَّاسِ بَعْدَ النَّبِيِّينَ عَلَيْهِمُ الصَلاَةُ وَ السَّلاَمُ أبُو بَكْرِ الصِّدِّيقُ ، ثُمَّ عُمَرُ بْنُ الخَطَّابِ اَلفَارُوقُ ، ثُمَّ عُثْمَانُ بْنُ عَفَّانَ ذُوالنُّورَيْنِ ، ثُمَّ عَلِىُّ ابْنُ أبِي طَالِبِ المُرْتَضَى رِضْوَانُ اللهِ تَعَالَى عَلَيْهِمْ أجْمَعِينَ عَابِدِينَ ثَابِتِينَ عَلَى الحَقِّ وَمَعَ الحَقِّ نَتَوَلاَّهُمْ جَمِيعًا وَ لاَ نَذْكُرُ أحَدًا مِنْ أصْحَابِ رَسُولِ اللهِ إِلاَّ بِخَيْرٍ

Пайғамбарлар (уларга салавоту саломлар бўлсин)дан сўнг инсонларнинг афзали Абу Бакр Сиддиқ. Сўнгра Умар ибн ал-Хаттоб ал-Фаруқ, сўнгра Усмон ибн Аффон Зуннурайн, сўнгра Али ибн Аби Толиб ал-Муртазодир. Уларнинг барчасига Аллоҳнинг розилиги бўлсин. Ҳаммалари обид ва ҳамиша ҳақ устида собит эдилар. Уларнинг барчаларини яхши кўрамиз. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳобаларидан ҳар бирини фақат яхшилик билан эслаймиз.

وَ لاَ نُكَفِّرُ مُسْلِمًا بِذَنْبٍ مِنَ الذُّنُوبِ وَ إِنْ كَانَتْ كَبِيرَةً إذَا لَمْ يَسْتَحِلَّهَا وَ لاَ نُزِيلُ عَنْهُ إِسْمَ الإِيْمَانِ وَ نُسَمِّيهِ مُؤْمِنًا حَقِيقَةً ، وَ يَجُوزُ أنْ يَكُونَ مُؤْمِنًا فَاسِقًا غَيْرَ كَافِرٍ

Мусулмонни гуноҳлардан бирор гуноҳ туфайли гарчи катта гуноҳ бўлса ҳам, мадомики, уни ҳалол санамаса, уникофирга чиқармаймиз. Ундан иймон исмини ҳам олиб ташламаймиз, уни ҳақиқий мўмин деб атаймиз. Кофир бўлмасдан фосиқ мўмин бўлмоқлиги жоиз бўлади.

وَ المَسْحُ عَلَى الخُفَّيْنِ سُنَّةٌ ، وَ التَّرَاوِيحُ فِي لَيَالِي شَهْرِ رَمَضَانَ سُنَّةٌ.وَالصَّلاَةُ خَلْفَ كُلِّ بِرٍّ وَ فَاجِرٍ مِنَ المُؤْمِنِينَ جَائِزَةٌ.

Иккала маҳсига масҳ тортмоқлик суннат билан жоиз. Рамазон ойи кечаларидаги таровиҳ суннат. Мўминлардан бўлган барча тақводор ва фожирнинг орқасида намоз ўқимоқлик жоиз.

وَ لاَ نَقُولُ: إِنَّ المُؤْمِنَ لاَ تَضُرُّهُ الذُّنُوبُ وَ لاَ نَقُولُ اِنَّهُ لاَ يَدْخُلُ النَّارَ وَ لاَ نَقُولُ اِنَّهُ يَخْلُدُ فِيهَا، وَ إِنْ كَانَ فَاسِقًا بَعْدَ أنْ يَخْرُجَ مِنَ الدَّنْيَا مَؤْمِنَاوَ لاَ نَقُولُ: إِنَّ حَسَنَاتِنَا مَقْبُولَةٌ وَ سَيِّئَاتِنَا مَغْفُورَةٌ كَقَوْلِ المُرْجِئَةِ. وَ لَكِنْ نَقُولُ: مَنْ عَمِلَ حَسَنَةً بِجَمِيعِ شَرَائِطِهَا خَالِيَةً عَنِ العُيُوبِ المُفْسِدَةِ وَ المَعَانِي المُبْطِلَةِ وَ لَمْ يُبْطِلْهَا بِالكُفْرِ وَ الرِّدَّةِ حَتَّى خَرَجَ مِنَ الدُّنْيَا مُؤْمِنًا فَإِنَّ اللهَ تَعَالَى لاَ يُضِيعُهَا ، بَلْ يَقْبَلُهَا مِنْهُ وَ يُثِيبُهُ عَلَيْهَا

Биз аҳли сунна вал-жамоъа Мурижиъалар каби “Мўминга гуноҳлар зарар бермайди” –демаймиз. Ва “Мўмин дўзахга кирмайди” ҳам демаймиз. Ва Мўмин киши агарчи фосиқ бўлса ҳам, мадомики, дунёдан мўмин ҳолида ўтган бўлсаМўтазилалар каби“Мўмин дўзахда абадий қолади”- деб ҳам айтмаймиз, Шунингдек, муржиъалар каби “Савобларимиз қабул қилинган ва гуноҳларимиз кечирилган” — демаймиз. Лекин айтамизки: “Ким яхши амални фосид қилувчи айблардан ва ички ботил қилувчилардан холи равишда барча шартлари билан бажарса ҳамда у амалларни куфр ва муртадлик билан бекор қилиб юбормасдан, дунёдан мўмин ҳолида ўтадиган бўлса, Аллоҳ таоло у амалларни зое қилиб юбормайди, балки ундан ўша амалларни қабул қилади ва ўша амаллари учун ажр-савоб ёзади.

وَ مَا كَانَ مِنَ السَّيِّئَاتِ دُونَ الشِّرْكِ وَ الكُفْرِ وَ لَمْ يَتُبْ عَنْهَا صَاحِبُهَا حَتَّى مَاتَ مُؤْمِنًا فَإِنَّهُ فِي مَشِيئَةِ اللهِ تَعَالَى إِنْ شَاءَ عَذَّبَهُ بِالنَّارِ ، وَ إِنْ شَاءَ عَفَا عَنْهُ وَ لَمْ يُعَذِّبْهُ بِالنَّارِ أصْلاً. وَ الرِّيَاءُ إِذَا وَقَعَ فِي عَمَلٍ مِنَ الأعْمَالِ فَاِنَّهُ يُبْطِلُ أجْرَهُ وَ كَذَلِكَ العُجْبُ

Ширк ва куфрдан бошқа гуноҳларни қилган киши ўшагуноҳилар учун тавба қилолмасдан мўмин ҳолида вафот этган бўлса, у Аллоҳ таолонинг хоҳишидадир. Хоҳласа дўзах билан азоблайди, хоҳласа уни авф қилади ва асло дўзах билан азобламайди. Агар амаллардан бирор амалда риё вужудга келса, риё амалнинг ажр-савобини ботил қилади. Худди шунингдекужб (амали билан манманлик қилиш) ҳам ажр-савобини ботил қилади.